Stephen King. Sprzedawca strachu

Dobrze wychowane towarzystwo uważa czytanie podczas posiłku za nieeleganckie, ale jeśli chcecie odnieść sukces w pisaniu, istnieje tylko jedna rzecz, którą winniście przejmować się mniej niż brakiem elegancji, a jest nią opinia dobrze wychowanego towarzystwa.*

Abstrahując zupełnie od chęci odniesienia sukcesu na scenie literackiej - mam gdzieś opinię dobrze wychowanego towarzystwa. I co z tego, że mój egzemplarz „Sprzedawcy strachu” już pierwszego dnia nosił ślady (ale tylko na jednej stronie!) sosu pomidorowego? Jak można nie czytać jedząc? Samo jedzenie to takie marnotrawstwo czasu...

...ale do rzeczy. W końcu doczekaliśmy się polskiej książki o Kingu. Książki rzetelnej i skrupulatnej, napisanej prostym językiem, okraszonej gdzieniegdzie anegdotami, a gdzieniegdzie bezwzględnym sądem. Robert Ziębiński ukazuje nam zarówno cząstkę życia pisarza, jak i jego proces twórczy przez pryzmat wszystkich adaptacji filmowych, jakie powstały na kanwach jego powieści, opowiadań i scenariuszy. Wróć - nie wszystkich. Niemożliwym byłoby obejrzenie i przeanalizowanie wszystkich „dollar babies” (tytuły, do których prawa King sprzedawał za symbolicznego dolara, przez co taki wysyp „ekranizacji” jego powieści),dlatego Ziębiński poświęcił im po prostu rozdział będący przerwą między pierwszą a drugą częścią książki, w którym przygląda się i opisuje to ciekawe zjawisko. Nie brakuje oczywiście ciekawostek i anegdot o samym Kingu, niekoniecznie ściśle związanych z kinem czy telewizją. Na pewno dla wielu czytelników okażą się one zaskakujące i stanowić będą pewne odkrycie dotyczące pisarza, jednak dla mnie - kobiety, która dzieli życie z tak zwanym „kingowcem” - większość z nich stanowiła jedynie formę przypomnienia.

„Stephen King. Sprzedawca strachu” to książka, w której kolejne rozdziały podzielone na zasadzie dekad, ułożone są chronologicznie. Wprowadza to pożądany ład i pomaga jeszcze lepiej przyjrzeć się filmowemu życiu tekstów Kinga, a nie da się ukryć, że życie to było i jest nie tylko obszerne, ale także często burzliwe. Ziębiński z omawianych ekranizacji wyciąga wiele wniosków i z chęcią je interpretuje, doszukuje się głębszych sensów i ogólnych światowych trendów. Król horroru jest dla niego ludzkim wcieleniem przekroju całego, światowego rynku wydawniczego. A skoro powstało tyle filmów, które historie czerpały z jego książek... to dlaczego by nie stworzyć tytułu, który będzie przeglądem całego filmowego świata adaptacji?

Jak już wspomniałam, doceniam skrupulatność i wysiłek, jaki Robert Ziębiński włożył w napisanie tej książki - nie znaczy to jednak, że we wszystkich ocenach się z nim zgadzam. Wiele razy moje zdanie całkowicie różniło się od zdania autora (na mnie „Lśnienie” Kubricka nie zrobiło niemal żadnego wrażenia, ekranizacja „Martwej strefy” mnie rozczarowała, a „Zieloną milę” uważam za coś więcej niż znaną i uwielbianą wtedy twarz Toma Hanksa),wiele razy również wydawało mi się, że rozmawiamy o dwóch różnych pisarzach (tylko dwie powieści Kinga nie kończą się happy endem?). Już po lekturze książki doszłam jednak do wniosku, że jej lektura znudziłaby mnie, gdybym słowo w słowo zgadzała się z pisarzem. Czy miło jest czytać książkę, którą samemu chciałoby się napisać? Niekoniecznie - przecież wtedy wciąż towarzyszyłaby nam uparta myśl, że to my mogliśmy ją napisać!

Podziwiam Ziębińskiego za czas, który poświęcił na przeczytanie wszystkich powieści i opowiadań Stephena Kinga, a później także na obejrzenie ich filmowych odpowiedników. Doceniam wszystkie ciekawostki, które zebrał na ich temat i własny pogląd na pewne wydarzenia i decyzje. Nie da się także ukryć, że autor „Sprzedawcy strachu” niejednokrotnie bywa bezwzględny w swoich sądach, czasami nie pozostawia na omawianym filmowym tworze suchej nitki, nierzadko też przekonuje swojego czytelnika: „uciekajcie od tej ekranizacji jak najdalej!”. Dlatego ja również nie zamierzam owijać w bawełnę i - idąc za przykładem autora - opowiem o paru rzeczach, które z kolei mnie niewymownie drażniły w książce „Stephen King. Sprzedawca strachu”. Zacznijmy od słowa 'kuriozalny' - oczywiście rozumiem, że słowo to może się szczególnie podobać, jednak nie oszukujmy się - istnieją jego synonimy. Wyraz ten natomiast tak często pojawia się w książce, że miałam wrażenie, iż dziecko nauczyło się nowego słowa i teraz na każdym kroku go używa, żeby się pochwalić i nie zapomnieć jego brzmienia. Sprawa kolejna: 'ano' - występujące w różnych konfiguracjach, zazwyczaj jako początek zdania przeczącego względem poprzedniego stwierdzenia lub będące potwierdzeniem. Kiedy napotykamy się na nie po raz pierwszy, zaskakuje nas, ale nie negatywnie. Jednak w miarę upływania lektury słowo to zaczyna być nudne i coraz bardziej okazuje się nie na miejscu. I na koniec rzecz kuriozalna - czy niewielkie dwuliterowe słowo może doprowadzić czytelnika do szału? Ano, może. Chodzi mianowicie o ciągłe używanie przez Ziębińskiego iż zamiast że, z czego tylko kilka razy użycie to poparte było występującym wcześniej w tym samym zdaniu że. I choć stosowanie tego pierwszego zalecane jest właśnie w książkach, a raczej należy unikać go w mowie potocznej, to po pierwsze - wszystko w umiarze!, po drugie - książka jest pisana językiem dość prostym, czasem wręcz potocznym, przez co owo iż brzmi na jej tle po prostu kuriozalnie i patetycznie.

„Stephen King. Sprzedawca strachu” to książka na pewno ciekawa i niemalże obowiązkowa dla fanów Kinga. Autor napisał ją bardzo przejrzyście - nie brak tu chronologii, a po każdym tytule filmowym wymieniony jest reżyser, scenarzysta i główni aktorzy - dzięki czemu czyta się ją bardzo szybko i bez zbędnych przestojów. Bez względu na to czy zgadzamy się ze zdaniem Ziębińskiego, czy nie - „Sprzedawca strachu” niezaprzeczalnie jest swego rodzaju kompendium wiedzy o ekranizacjach prozy Stephena Kinga. I chyba sam autor „Nocnej zmiany” byłby zadowolony, że książkę o jego filmowych dokonaniach i dokonaniach innych mających za bazę jego teksty, można określić - ucinając przy tym wszelkie spory, które się z niej wyłaniają - tytułem jednego z jego zbiorów opowiadań: „Wszystko jest względne”.

*S. King: Jak pisać. Pamiętnik rzemieślnika.